Middels deze wetgeving is de mogelijkheid erkend dat de kinderen die geboren worden binnen een huwelijk of een geregistreerd partnerschap van twee vrouwen twee juridische ouders hebben. Uit de wet volgt dat de moeder uit wie het kind geboren wordt (de geboortemoeder) altijd de juridisch ouder is. Er was echter nog niets geregeld voor de duomoeder. Die had van rechtswege geen gezag. Daarin is verandering gekomen. Of de meemoeder van rechtswege ook juridische ouder met gezag is, hangt af van de volgende strikte voorwaarden:
- Ten eerste moeten de twee vrouwen getrouwd zijn of geregistreerde partners zijn. Samenwoners met een (notarieel) samenlevingscontract vallen hier dus buiten.
- Ten tweede moet het kind of de kinderen zijn verwekt met het zaad van een aanvankelijk anonieme donor, afkomstig van een in Nederland erkende fertiliteitskliniek. Is de donor een bekende van de moeders dan wordt de meemoeder niet van rechtswege de juridische ouder. Daarover hieronder meer.
Waarom moet het gaan om een “aanvankelijk” anonieme donor? Dit heeft te maken met het feit dat op grond van internationale verdragen en met name artikel 7 van het Internationaal Verdrag voor de rechten van het kind (IVRK) ieder kind recht heeft op afstammingsinformatie. Artikel 7 van het IVRK bevat onder andere het recht voor het kind om zijn ouders te kennen en door hen opgevoed te worden en dat kan alleen als het kind naarmate het ouder wordt, de beschikking krijgt over zogenaamde persoons identificerende gegevens van de donor. Is echter aan deze voorwaarden voldaan dan heeft het kind bij geboorte twee juridische ouders (moeders) met gezag.
De wet Lesbisch ouderschap die op 1 april 2014 is ingevoerd, heeft het voor vrouwelijke partners van de moeder mogelijk gemaakt om juridisch ouder te worden zonder dat daar een adoptieprocedure voor nodig is. Voorheen moest de partner van de moeder het kind adopteren om juridisch ouder te worden, wat een langere en meer complexe procedure was.
Ongehuwd lesbisch ouderschap/bekende donor
Het komt regelmatig voor dat twee vrouwen niet getrouwd zijn (en geen geregistreerd partnerschap hebben) maar de donor een bekende is? In dat geval is de geboortemoeder weer de eerste juridische ouder maar komen als mogelijke andere ouder de meemoeder óf de bekende donor in aanmerking als juridisch ouder. Beide kunnen namelijk op grond van de wet het kind erkennen. Voor erkenning is wel de toestemming van de geboortemoeder vereist en in de meeste gevallen zal het de meemoeder zijn die het kind met de toestemming van de geboortemoeder erkent. Vanaf het moment van de erkenning is de meemoeder ook juridisch ouder van het kind en zijn zij wettelijk familie van elkaar. In dat geval heeft de donor geen officiele familierechtelijke relatie met het kind, immers drie ouders is wettelijk gezien (nog) niet mogelijk. Let op: dat heeft dus ook consequenties voor de erfrechtelijke verhoudingen. Niet-juridische ouders kunnen uitsluitend elkaars erfgenaam worden middels een testament.
